Tại sao Fed phải khởi động chương trình RMPs mua trái phiếu 40 tỷ USD mỗi tháng?

Quyết định bất ngờ của Fed về việc mua trái phiếu ngắn hạn (T-Bills) để quản lý thanh khoản ngay sau khi dừng QT và cắt giảm lãi suất lần thứ ba liên tiếp đang làm dấy lên nghi ngờ lớn trong giới chuyên gia.

Ngày 10/12/2025 đi vào lịch sử chính sách tiền tệ với những quyết định then chốt và gây tranh cãi từ Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed). Trong cuộc họp chính sách quan trọng của Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC), Fed đã thực hiện đòn bẩy kép sau khi cân nhắc kỹ lưỡng bối cảnh kinh tế phức tạp.

Một là tiếp tục cắt giảm lãi suất cơ bản thêm 0.25%, đưa mức lãi suất mục tiêu về khoảng 3.5% - 3.75% – đây là lần cắt giảm thứ ba liên tiếp kể từ tháng 9/2025. Hai là, tuyên bố sẽ sắp sửa bắt đầu chương trình Mua sắm Quản lý Dự trữ (Reserve Management Purchases – RMPs) thông qua việc mua trái phiếu Kho bạc ngắn hạn (T-Bills), một hoạt động được mô tả là “mang tính kỹ thuật” nhằm quản lý thanh khoản thị trường.

Chỉ vài ngày sau khi chương trình Thắt chặt Định lượng (Quantitative Tightening – QT) chính thức kết thúc vào ngày 1/12/2025, Fed tuyên bố chương trình RMPs sẽ khởi động ngay từ ngày 12/12/2025.

Giai đoạn đầu, Fed dự kiến mua vào khoảng 40 tỷ USD T-Bills mỗi tháng, ông Powell khẳng định kiên quyết rằng hoạt động mua này “chỉ nhằm mục đích duy trì nguồn cung dự trữ dồi dào theo thời gian” và “không có bất kỳ hàm ý nào đối với lập trường chính sách tiền tệ”.

Ông giải thích, việc mua 40 tỷ USD ban đầu có quy mô lớn là để đối phó với những thách thức về thanh khoản thường phát sinh xung quanh ngày nộp thuế 15/4 sắp tới, khi một lượng lớn tiền mặt rút khỏi hệ thống để đổ vào Kho bạc. Sau giai đoạn này, tốc độ mua sẽ giảm xuống khoảng 20 - 25 tỷ USD/tháng, phù hợp với nhu cầu tăng trưởng dự trữ cơ bản của nền kinh tế.

Tuy nhiên, ngay cả các chuyên gia thị trường tiền tệ cũng phải đưa ra cảnh báo. Ông Scott Skyrm từ Curvature Securities nhận định, tốc độ mua 40 tỷ USD/tháng này “lớn hơn” tốc độ đáo hạn hiện tại của trái phiếu thế chấp (MBS) trên bảng cân đối Fed. Điều này khiến động thái “kỹ thuật” này được coi là “một sự bơm thanh khoản” (injection of liquidity) thực sự vào thị trường, và là sự tái khởi động của chính sách mở rộng bảng cân đối – hay còn gọi là Quantitative Easing (QE) kỹ thuật.

Bài học 2019 và sự quay lại của QE ngầm

Sự chuyển đổi đột ngột từ dừng QT sang chương trình mua tài sản mới cho thấy Fed đã rút ra bài học đắt giá từ lần kết thúc QT trước đó vào năm 2019. Chương trình QT của Fed, bắt đầu từ giữa năm 2022, đã thu hẹp quy mô Bảng Cân Đối Kế Toán (BCĐKT) khổng lồ từ đỉnh điểm 9 nghìn tỷ USD xuống còn 6.6 nghìn tỷ USD.

Tuy nhiên, đến tháng 10/2025, Fed nhận thấy các dấu hiệu căng thẳng thanh khoản bắt đầu nổi lên. Lãi suất thị trường tiền tệ ngắn hạn bắt đầu trồi sụt, và quan trọng hơn, các ngân hàng và tổ chức tài chính tăng cường sử dụng Cơ sở Repo Thường trực (SRF) của Fed với khối lượng kỷ lục để vay khẩn cấp dựa trên tài sản thế chấp. Những tín hiệu này cảnh báo nguy cơ Fed mất kiểm soát đối với lãi suất quỹ liên bang – công cụ chính của họ.

Theo phân tích chuyên sâu, Fed đã chủ động thông báo chấm dứt QT vào cuối tháng 10, hiệu lực từ 1/12, khi mức dự trữ của các ngân hàng vẫn còn ở vùng an toàn, thậm chí cao gấp đôi so với thời điểm quý 3/2019 – giai đoạn mà thị trường repo đã gặp biến động mạnh buộc Fed phải can thiệp.

Việc lập tức chuyển sang RMPs là một lộ trình được vạch sẵn để duy trì sự ổn định, ông Powell cũng thừa nhận sự kiện thanh khoản siết chặt đến “nhanh hơn dự kiến”, nhưng khẳng định Fed đã sẵn sàng hành động như đã cam kết để đảm bảo thị trường có đủ thanh khoản cần thiết.

Tuy nhiên, giới chuyên gia nhấn mạnh, sự khác biệt cốt lõi giữa RMPs và QE truyền thống nằm ở loại tài sản được mua. RMPs chỉ tập trung vào trái phiếu kho bạc kỳ hạn ngắn dưới 1 năm, nhằm bơm thanh khoản kỹ thuật mà không nhằm mục đích kích thích kinh tế chủ động bằng cách hạ thấp lãi suất dài hạn – vốn ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí vay thế chấp và doanh nghiệp.

Việc này cho phép Fed “cân bằng trên lưỡi dao” – giữa việc ổn định thanh khoản hệ thống và tránh bị cáo buộc quay lại kích thích kinh tế quy mô lớn.

QT giả: Bằng chứng về sự chi phối tài khóa (Fiscal Dominance)

Trong khi Fed nhấn mạnh tính chất “kỹ thuật” của động thái mua tài sản mới, nhiều nhà phân tích độc lập đã nhanh chóng chỉ ra một sự thật rằng toàn bộ chương trình QT trước đó chỉ là “màn kịch” và là “bằng chứng hút thuốc” của sự “Chi phối tài khóa” (Fiscal Dominance).

Chi phối Tài khóa xảy ra khi chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương bị chi phối bởi nhu cầu tài trợ nợ của chính phủ để tránh vỡ nợ hoặc chi phí vay nợ quá cao. Phân tích cấu trúc BCĐKT của Fed đã làm rõ lập luận này:

• Chỉ rút T-Bills ngắn hạn

Từ năm 2022 đến nay, Fed đã cho phép khối lượng nắm giữ trái phiếu Kho bạc ngắn hạn dưới 1 năm giảm mạnh, từ hơn 1.1 nghìn tỷ USD xuống chỉ còn khoảng 0.68 nghìn tỷ USD. Đây là sự thắt chặt dễ thấy, nhưng ít gây hậu quả nhất cho toàn bộ thị trường tài chính dài hạn.

• Bảo vệ và tăng cường trái phiếu dài hạn trên 10 năm

Ngược lại, khối lượng nắm giữ trái phiếu Kho bạc dài hạn 10+ năm – loại trái phiếu quyết định lãi suất thế chấp và điều kiện tài chính dài hạn – lại tăng lên từ khoảng 1.3 nghìn tỷ USD vào năm 2023 lên 1.59 nghìn tỷ USD tại thời điểm hiện tại.

Sự mâu thuẫn này là căn nguyên của tranh luận “QT giả”. Các chuyên gia lập luận rằng Fed không thể bán trực tiếp 1.59 nghìn tỷ USD trái phiếu dài hạn ra thị trường vì điều đó sẽ đẩy vọt lợi suất dài hạn, gây sụp đổ thị trường trái phiếu, thổi bùng chi phí lãi vay của chính phủ liên bang, với nợ công hiện đã vượt 35 nghìn tỷ USD, và có khả năng châm ngòi khủng hoảng tài chính.

Như nhà phân tích Lau Vegys đã nhận định, Fed giả vờ thắt chặt bằng cách cho trái phiếu ngắn hạn đáo hạn, trong khi bảo vệ lõi méo mó là trái phiếu dài hạn để kìm hãm lợi suất và chống đỡ giá tài sản. Ngay cả John Williams, Chủ tịch Fed New York, cũng thừa nhận việc xác định mức dự trữ “dồi dào” là “một khoa học không chính xác” (inexact science), nhưng thực tế, sự gia tăng áp lực tài khóa đang làm mờ ranh giới giữa ổn định giá cả và việc làm đầy đủ.

“Bình thường mới” và nguy cơ lạm phát cao tầng

Quyết định mua T-Bills của Fed không chỉ là một sự đảo ngược nhanh chóng sau khi QT kết thúc mà còn là lời xác nhận cho một kỷ nguyên tài chính mới. Ông Powell đã tuyên bố: “Bình thường hóa quy mô BCĐKT không có nghĩa là quay trở lại quy mô trước đại dịch”.

Điều này chúng ta có thể hiểu rằng, Fed chính thức xác định BCĐKT khoảng 6.6 nghìn tỷ USD là “mức bình thường mới” – cao hơn khoảng 60% so với mức 4 nghìn tỷ USD trước đại dịch.

Việc tái khởi động mở rộng BCĐKT, dù được gọi là RMPs, sẽ được bắt đầu từ một nền tảng thanh khoản đã bị thổi phồng khổng lồ. Điều này tạo ra một nguy cơ tiềm ẩn cực kỳ lớn.

Các nhà phân tích cảnh báo rằng nếu Fed tiếp tục chương trình bơm tiền này, bắt đầu từ một cơ sở đã cao kỷ lục, lạm phát có thể không chỉ dừng ở mức 9% như đỉnh điểm năm 2022 mà có thể vọt lên hai con số, dẫn đến “hủy diệt tiền tệ” chưa từng thấy. Việc này sẽ tiếp tục phá hủy sức mua của đồng USD với tốc độ và quy mô đáng báo động.

Mặc dù rủi ro lạm phát dài hạn tồn tại, phản ứng ban đầu của thị trường là tích cực khi chỉ số Dow Jones Industrial Average tăng hơn 1% sau thông báo. Các nhà chiến lược nhận định việc Fed vừa cắt lãi suất vừa bơm thanh khoản kỹ thuật là một “sự dàn xếp tối ưu” (optimal arrangement), tạo không khí lạc quan cho thị trường cuối năm.

Các tổ chức như MFS cho rằng việc cải thiện thanh khoản có thể là tín hiệu tích cực ngắn hạn cho cả tài sản an toàn như trái phiếu dài hạn, được kỳ vọng lợi suất giảm và tài sản rủi ro như cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp.

Tuy nhiên, nhà đầu tư phải luôn nhớ rằng việc Fed trở lại mua tài sản, dù chỉ là kỳ hạn ngắn, đang giúp dung hòa phần nào áp lực từ nguồn cung trái phiếu kho bạc khổng lồ do chính phủ Mỹ phát hành để tài trợ cho thâm hụt ngân sách. Điều này càng củng cố vị thế của Fiscal Dominance trong việc định hình chính sách tiền tệ.

Hướng đi trong kỷ nguyên bất định

Động thái kép của Fed là minh chứng rõ ràng cho một giai đoạn chính sách tiền tệ tinh vi, phức tạp và đầy mâu thuẫn. Fed đang cố gắng quản lý hệ thống tài chính một cách trơn tru, rút kinh nghiệm từ năm 2019, đồng thời phải đối phó với áp lực tài khóa khổng lồ. RMPs không phải là QE truyền thống, nhưng là một hình thức mở rộng bảng cân đối được ngụy trang cẩn thận để tránh gây sốc cho thị trường và dư luận.

Với “màn kịch QT” đã kết thúc và BCĐKT ổn định ở mức cao kỷ lục, nhà đầu tư đang bước vào một kỷ nguyên mà thanh khoản toàn cầu được duy trì ở mức dư thừa, tạo ra rủi ro lạm phát dai dẳng. Đối với thị trường forex, động thái này có thể hỗ trợ USD ổn định hơn trong ngắn hạn, nhưng rủi ro dài hạn về việc mất sức mua của đồng tiền này là rất lớn.

WikiFX khuyến nghị cộng đồng nhà đầu tư và nhà giao dịch cần theo dõi sát sao diễn biến của BCĐKT Fed và, quan trọng hơn, tỷ lệ nắm giữ trái phiếu dài hạn – đây là thước đo thực sự cho thấy liệu Fed có phải là đang trên đường quay trở lại với QE toàn diện hay không.