Đồng JPY hồi sinh trước thềm quyết định quan trọng của BoJ: "Phe diều hâu" thắng thế?

Trước thềm quyết định chính sách quan trọng vào ngày 19/12, đồng Yên Nhật bất ngờ tăng giá mạnh, đẩy USD/JPY về vùng 155.00.

Tâm lý thị trường ngoại hối trong ngày 15/12/2025 chứng kiến một sự chuyển dịch rõ rệt khi đồng Yên Nhật (JPY) tăng giá mạnh trước thềm cuộc họp chính sách của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ). Cặp tỷ giá USD/JPY đã điều chỉnh giảm, lui về vùng hỗ trợ then chốt quanh mức 155.00. Sự phục hồi sức mạnh của đồng Yên không phải là một biến động ngẫu nhiên mà là kết quả của việc thị trường định giá lại triển vọng chính sách tiền tệ, dựa trên nền tảng vững chắc từ những tín hiệu kinh tế nội địa mới nhất và mạnh mẽ nhất.

Hai nguồn thông tin trọng yếu vừa được công bố - báo cáo khảo sát Tankan quý 4 và báo cáo đặc biệt về tiền lương từ các chi nhánh khu vực của BoJ - đã cùng nhau vẽ nên một bức tranh kinh tế Nhật Bản kiên cường.

Bức tranh toàn cảnh từ số liệu nội địa

Kết quả khảo sát Tankan, một chỉ báo uy tín hàng đầu về sức khỏe doanh nghiệp Nhật Bản, đã mang đến những con số ấn tượng, vượt xa kỳ vọng của nhiều nhà phân tích. Chỉ số niềm tin của các nhà sản xuất lớn tăng 1 điểm lên mức 15 trong quý 4, đạt mức cao nhất trong bốn năm qua.

Điều này phản ánh sự lạc quan đáng chú ý trong bối cảnh toàn cầu còn nhiều bất ổn. Song song đó, chỉ số niềm tin của các doanh nghiệp phi sản xuất lớn duy trì ở mức cao là 34 điểm, khẳng định sức mạnh ổn định của lĩnh vực dịch vụ, vốn là trụ cột chính của nền kinh tế.

Ý chí đầu tư mạnh mẽ của khu vực doanh nghiệp được thể hiện rõ qua kế hoạch chi tiêu vốn. Các doanh nghiệp lớn trên hầu hết các lĩnh vực dự kiến tăng chi tiêu vốn trung bình 12.6% trong năm tài chính hiện tại. Con số này không chỉ cho thấy sự tự tin vào triển vọng tăng trưởng mà còn khẳng định rằng những bất ổn chính sách nội địa gần đây không làm suy giảm quyết tâm mở rộng và đầu tư dài hạn.

Sự bền bỉ này là yếu tố then chốt để BoJ tin tưởng rằng nền kinh tế có đủ sức chống chịu trước các tác động từ việc điều chỉnh chính sách tiền tệ.

Áp lực lạm phát và kỳ vọng tiền lương

Bên cạnh tâm lý lạc quan, áp lực giá cả và triển vọng tiền lương là hai yếu tố trung tâm củng cố lập luận cho việc tăng lãi suất. Khảo sát Tankan cho thấy áp lực chi phí đầu vào vẫn rất đáng kể. Chỉ số khuếch tán giá đầu vào của các nhà sản xuất lớn tăng 2 điểm lên 40, trong khi chỉ số giá đầu ra tăng 1 điểm lên 25. Sự chênh lệch này phản ánh việc doanh nghiệp vẫn đang trong quá trình chuyển dịch một phần chi phí sang người tiêu dùng, duy trì dòng chảy lạm phát trong nền kinh tế.

Quan trọng hơn, các doanh nghiệp kỳ vọng lạm phát trung bình sẽ đạt 2.4% trong 5 năm tới, cao hơn đáng kể so với mục tiêu 2.0% của BoJ. Kỳ vọng lạm phát cao và dai dẳng như vậy là tín hiệu quan trọng cho thấy áp lực giá cả đã bắt đầu bén rễ trong nhận thức của các tác nhân kinh tế, đòi hỏi một phản ứng chính sách mạnh mẽ và kịp thời để giữ vững niềm tin vào sức mua của đồng nội tệ.

Yếu tố then chốt thứ hai, được làm rõ qua báo cáo đặc biệt từ các chi nhánh khu vực của BoJ, chính là triển vọng về một chu kỳ tăng lương bền vững. Báo cáo tiết lộ rằng 29 chi nhánh của BoJ dự báo các doanh nghiệp sẽ tăng lương trong năm tài chính 2026 với tốc độ tương đương năm hiện tại. Điều này cho thấy xu hướng tăng lương có tính lan tỏa và ổn định, là thành tố thiết yếu cho vòng xoáy “tiền lương - giá cả” lành mạnh mà BoJ luôn tìm kiếm.

Lý do cốt lõi được nêu ra trong báo cáo là tình trạng thiếu hụt lao động nghiêm trọng và kéo dài. Phần lớn doanh nghiệp nhận định việc duy trì mức tăng lương là cần thiết để giữ chân nhân tài và cải thiện động lực làm việc. Mặc dù có những lo ngại về lợi nhuận, đặc biệt dưới tác động từ việc Mỹ tăng thuế quan, áp lực từ thị trường lao động siêu chặt dường như đang đóng vai trò chi phối, tạo nên động lực nội tại mạnh mẽ cho tăng trưởng thu nhập và tiêu dùng.

Kỳ vọng thị trường và dự báo lộ trình

Với sự hội tụ của các tín hiệu kinh tế tích cực, thị trường hiện định giá gần như chắc chắn cho một đợt tăng lãi suất 25 điểm cơ bản của BoJ trong tuần này. Nếu diễn ra, đây sẽ là lần tăng lãi suất thứ ba kể khi BoJ khởi động quá trình bình thường hóa, nâng lãi suất chính sách lên 0.75%.

Các tổ chức tài chính lớn đang đưa ra những dự báo lạc quan về lộ trình dài hạn. MUFG, một trong những ngân hàng lớn nhất Nhật Bản, kỳ vọng BoJ sẽ tái khẳng định khả năng tiếp tục các đợt tăng lãi suất dần dần trong tương lai. Tổ chức này dự báo sẽ có thêm hai đợt tăng 25 điểm cơ bản nữa trong năm 2026. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng đồng thời cảnh báo về những rủi ro.

Nếu đợt tăng tiếp theo bị trì hoãn đến giữa năm sau, thông điệp chính sách từ BoJ có thể chưa đủ mạnh để tạo ra một sự đảo chiều bền vững cho xu hướng của đồng Yên. Điều này đặc biệt đúng trong bối cảnh những lo ngại về tình hình tài khóa của Nhật Bản với mức nợ công khổng lồ vẫn là một lực cản tâm lý đáng kể trên thị trường.

Một yếu tố chính sách khác cũng đang được thị trường quan tâm theo nguồn tin từ Bloomberg, đó là khả năng BoJ bắt đầu quá trình giảm dần lượng ETF nắm giữ sớm nhất từ tháng 1/2026. Danh mục ETF của BoJ hiện có tổng giá trị thị trường khoảng 83 nghìn tỷ JPY. Tuy nhiên, tốc độ cắt giảm dự kiến sẽ rất thận trọng, vào khoảng 330 tỷ JPY mỗi năm theo giá trị sổ sách.

Mục tiêu của động thái này là hạn chế tối đa các tác động gây xáo trộn tiêu cực lên thị trường chứng khoán, trong khi vẫn từng bước rút lui khỏi biện pháp can thiệp phi truyền thống kéo dài nhiều năm.

Suy yếu từ Trung Quốc và rủi ro từ Mỹ

Trong khi Nhật Bản thể hiện sức bật nội tại, bức tranh từ nền kinh tế lớn thứ hai thế giới lại phác họa một viễn cảnh khác. Dữ liệu kinh tế từ Trung Quốc - một đối tác thương mại hàng đầu của Nhật Bản - công bố cùng ngày cho thấy đà tăng trưởng tiếp tục suy yếu rõ rệt. Tăng trưởng doanh số bán lẻ theo năm của Trung Quốc trong tháng 11 đã giảm mạnh xuống chỉ còn 1.3%, mức thấp nhất kể từ tháng 12/2022 và thấp hơn mọi dự báo từ khảo sát của Bloomberg.

Sự suy yếu này một phần đến từ các yếu tố thống kê tạm thời, như mức nền so sánh cao từ các chương trình trợ cấp của chính phủ cuối năm 2024 và việc kéo dài nhu cầu mua sắm từ chương trình Ngày Độc Thân. Tuy nhiên, nó cũng phản ánh những thách thức cơ bản sâu sắc hơn, bao gồm nhu cầu nội địa yếu và sự suy thoái kéo dài của thị trường bất động sản.

Diễn biến này có thể tạo ra hiệu ứng hai mặt đối với Nhật Bản: vừa là rủi ro cho xuất khẩu, vừa có thể khiến một phần dòng vốn tìm đến các tài sản trú ẩn an toàn hơn như trái phiếu chính phủ Nhật, từ đó hỗ trợ gián tiếp cho đồng Yên.

Từ phía thị trường Mỹ, biến động của cổ phiếu công nghệ và cổ phiếu AI có thể tác động đến đồng JPY thông qua kênh carry trade. Nếu các tài sản rủi ro này bị bán tháo mạnh hơn, điều kiện thuận lợi cho các giao dịch vay JPY (với lãi suất thấp) để đầu tư vào chúng có thể bị gián đoạn. Điều này thường dẫn đến dòng vốn hồi hương, thúc đẩy nhu cầu mua vào đồng Yên và hỗ trợ thêm cho tỷ giá.

Ngoài ra, lộ trình chính sách của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) vẫn là yếu tố vĩ mô then chốt đối với cặp USD/JPY. Một Fed có xu hướng thiên về diều hâu (hawkish) có thể thu hẹp khoảng cách chênh lệch lãi suất với Nhật Bản, từ đó tạo thêm đà tăng cho đồng Yên.

Thông điệp chính sách sẽ quyết định đà tăng

Nhìn về phía trước, liệu đà tăng của đồng JPY có thể duy trì bền vững sau quyết định lãi suất hay không sẽ phụ thuộc phần lớn vào thông điệp hướng dẫn chính sách (forward guidance) mà BoJ đưa ra. Các nhà đầu tư sẽ săn lùng bất kỳ manh mối nào về quan điểm của ngân hàng trung ương đối với ba vấn đề trọng tâm.

Thứ nhất là đánh giá về lạm phát và tiền lương trong báo cáo triển vọng kinh tế và giá cả sắp tới. Một nhận định lạc quan về việc mục tiêu lạm phát 2% đang được củng cố bền vững sẽ là tín hiệu hawkish mạnh.

Thứ hai là dự báo về lộ trình tăng lãi suất trong năm 2026. Bất kỳ ám chỉ nào về thời điểm hoặc tần suất của các đợt thắt chặt tiếp theo đều sẽ được thị trường phân tích kỹ lưỡng.

Thứ ba, và có lẽ là quan trọng hơn cả, là quan điểm về “lãi suất trung tính”. Nếu BoJ nâng cao ước tính về mức lãi suất không kích thích cũng không kìm hãm nền kinh tế, điều đó sẽ củng cố mạnh mẽ kỳ vọng về một chu kỳ thắt chặt dài hơn và mạnh mẽ hơn.

Một kịch bản lý tưởng cho đồng Yên sẽ là một đợt tăng lãi suất đi kèm với ngôn từ hawkish mạnh mẽ từ Thống đốc Kazuo Ueda, khẳng định cam kết tiếp tục bình thường hóa chính sách để đối phó với lạm phát và hỗ trợ vòng xoáy tiền lương - giá cả.

Kết hợp với bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều bất ổn, điều này có thể khơi mào cho một đợt tháo gỡ giao dịch carry trade sử dụng JPY trên quy mô lớn hơn, đẩy tỷ giá USD/JPY xuống sâu hơn nữa, có thể hướng tới các vùng hỗ trợ quan trọng tiếp theo như 153.00 hoặc thậm chí 150.00 trong trung hạn.